Dengin Ceyhan, müzikseverlerin, bilhassa piyano müziğine ilgi duyanların yakından tanıdığı bir isim. Neslinin en yetenekli piyanistlerinden biri olarak gösteriliyor. 8 yaşında başladığı piyanonun artık “hoca”larından. Uzun vakit Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuvarı’nda, Bilkent Üniversitesi’nde ve Ankara Üniversitesi Lisan Tarih ve Coğrafya Fakültesi’nde dersler verdikten sonra iki yıl evvel İstanbul’a yerleşme kararı aldı. 2019 yılında, Türkiye’de eşine pek rastlanmayan bir yürekle ‘Dengin Plays Pentagram’ albümünü yaptı. Geçmişten beri dinleyicisi olduğu rock müziğe ve Pentagram kümesine selam çakan Dengin Ceyhan, bu albümde kümenin beş yapıtını piyanoya uyarlayarak yorumladı. Sahnede klasik müzik repertuarının yanı sıra Pentagram, Metallica üzere rock kümelerinin müziklerini piyanoyla icra etmesiyle, bilhassa kendi jenerasyonundan dinleyicilerin de gönlünü kazandı. Ceyhan, sanatın toplumsal duyarlıkla el ele ilerleyebileceğine inananlardan. Hem toplumsal, siyasi olaylarla ilgili kelamını esirgemiyor hem de piyanosunu, kelamını söylemenin araçlarından biri olarak ülkenin dört bir yanına taşıyor. Sanatçı, piyanoyla tanışma imkanı bulmamış dinleyiciler için farklı kentlerde, farklı salonlarda konserler düzenliyor.
Chopin’in müziğine özel bir ilgisi olduğunu söyleyen Dengin Ceyhan, 2020’de ‘Dengin Plays Chopin Nocturnes’ albümünü yayınlamıştı. Bu yıl ise ‘Dengin Plays Chopin Ballades’ albümünü hazırladı. Büyük bestekarın 212. doğum günü olan 1 Mart’ta, Kadıköy’deki All Saints Moda Kilisesi’nde vereceği konserde, hem daha evvelki albümde yorumladığı noktürnleri hem de yeniden Mart ayında yayınlanacak olan albümdeki baladları çalacak.
Bu özel konser ve yayınlanacak olan albüm öncesinde sanatkarla klasik müzikten arabeske, sanatkarların toplumsal olaylara yaklaşımından besteciliğe uzanan geniş bir çerçevede konuştuk.
‘KLASİK MÜZİĞİN SINIFSAL KARAKTERİ DEĞİŞİYOR’
Her şeyden evvel yaptığınız, daha doğrusu modülü olduğunu müzik çeşidine dair biraz konuşmak istiyorum. Bir yanda, klasik müziğin Türkiye’de hak ettiği bedeli göremediğine dair bir yorum var, bunu çeşitli isimler, çeşitli vakitlerde lisana getiriyor. Başka yandan, bu müziğin sınıfsal bir karakteri olduğu üzere bir izlenim de var. Üst sınıfın, geçmişte soyluların dinlediği, himaye ettiği bir müzik üzere… Var mıdır nitekim bu türlü bir sınıfsal karakteri klasik müziğin, nereden kaynaklanıyor bu izlenim?
Bunu aslında devir olarak incelemek sağlıklı olur. Müzik tarihinde Barok devir vardır, Bach’ın, Vivaldi’nin bulunduğu. Sonra Klasik periyot gelir, Mozart’ın, Salieri’nin yer aldığı. Romantik periyoda bir geçiş görülür sonrasında, Chopin, Brahms, Liszt… Sonra Post-Romantik periyot, 20. yüzyılda ise çağdaş devir ve artık daha özgün, herkesin istediğini yaptığı bir periyoda girdik. Barok periyottaki müzik, çoğunlukla dinle bağlı bir müzikti. Orta Avrupa’da, dine atıfta bulunulan bir devir. Bach’ın yapıtlarının birden fazla İlah ve İsa ile bağlıdır. Klasik periyoda geçişte bu evriliyor. Daha çok saray müziği ve hükümdarlar için yapılıyor. Bu periyotta ortaya çıkan sonat formu, hükümdarların, imparatorların öbür ülkelere yaptığı ziyaretleri anlatır örneğin. Genelde üç kısımdan oluşur; girişler her vakit görkemlidir zira bir karşılama merasimini tasvir eder aslında. İkinci kısım genelde ağırdır zira orada da hükümdarların erdemine verilen yemek anlatılır. Son kısımlar de süratlidir ve bir danstır, zira yemek sonrası yapılan dansı betimler. Romantik devirde ise daha hür yazım tarzları oluşuyor ve lokal karakterler müziğe girmeye başlıyor. Chopin’in Polonya ezgilerinden esinlendiğini görüyoruz, başka bestekarların de kendi ülkelerinin, kültürlerinin folk müziğinden etkilendiğine şahit oluyoruz. Bu türlü bakınca, tarihi olarak çok geniş bir müzikten kelam ediyoruz aslında.
Sizin kelamını ettiğiniz sınıfsal karakterin temeli de burada görülebiliyor aslında. Bu müzik, buralarda icat edilmiş, buralarda icra edilmiş. Kilisede, hükümdarın ve soyluların çevresinde… Halk bu müziklere ulaşamazdı. Aşikâr bir periyottan sonra halka da açıldığı oldu doğal lakin o denli geniş kitlelerin bu müziği dinlediği bir ortamdan kelam etmiyoruz. Bestekarlar de bu dünyanın insanlarıydı, âlâ müzik eğitimi alabilecekleri bir aileden, ortamdan çıkmaları gerekiyordu olağan. 1800’lerden itibaren biraz daha halka yanlışsız inen bir müzikten kelam edebiliyoruz.
Batı’da birçok ülkede artık halkın farklı bölümlerinin, bilhassa orta sınıfın klasik müziğe ilgisi ortada. Tahminen birkaç yüzyıldır ulaşılabilir bir müzik. Bizde hâlâ bu müziğe gereğince ilgi gösterilmediğini düşünüyor musunuz?
Türkiye’de hiç de azımsanmayacak bir klasik müzik kitlesi var. Bilhassa internetin yaygınlaşması, şuurlu ailelerin bu mevzuya eğilmesine ve çocuklarını bu müziğe yönlendirmesine kapı açtı. İstanbul’da, Ankara’da, İzmir’de her gün bir klasik müzik aktifliği yapılıyor. Fakat mesela doğu vilayetlerinde çok göremiyoruz bunu. Diyarbakır’a konsere gidiyorum, Kars’ta, Batman’da, öteki vilayetlerde çaldım çok kere. Beethoven’i, Mozart’ı, Rachmaninoff’u, Chopin’i birinci kere dinleyen beşerler oldu. Konsere gelen çocukların birçoğu birinci sefer bir klasik müzik konserine geldiler ve farklı bir müzikle tanıştılar. Şunu söylemeye çalışıyorum aslında, siz insanları bu müzikle tanıştırmanın yolunu bulabilirseniz, beşerler bu müziği alır, dinler, sever. Bu bir kültür siyaseti sıkıntısı, siz ne verirseniz o alınıyor.
Bugünkü durum kâfi değil, belli bir kitleye hitap ediyor klasik müzik. Bu da olağan bir şey olağan lakin daha geniş bir etrafa yayılması mümkün.
Cumhuriyet’in kültür siyaseti içerisinde klasik müzik daima olmadı mı aslında? Radyo, uzun bir periyot televizyon aracılığıyla… Lakin bir tepkiyle karşılaştı sanıyorum. Pazar günleri yayınlanan merhum Hikmet Şimşek’in Pazar Konseri saati, alt ve orta sınıf için televizyona orta verilen, konutta öbür işlerin yapıldığı bir saatti benim çocukluğumda. Yani o denli istekli bir halktan da kelam edemiyoruz.
Çok hakikat bir tespit bu lakin tahminen de bu yol yanlışsız değildi. Geçtiğimiz günlerde bir röportajda daha söyledim bunu, bir şeyi sevmek için evvel onu anlamak gerekiyor. Anlamak için de öğrenmek lazım. Yol göstermeyle, araştırmayla olabilecek bir şey bu, kolay değil. Bir de şunu belirtmek lazım; biz arabesk kültürüne çok maruz kalmış bir toplumuz, keza pop kültürüne. Bunun sebebi nedir? İnsanların aşikâr zahmetleri var hayatta, buna yanıt verebilecek müzik klasik müzik olamaz. Onların kaygılarını anlatan arabesk olur. Fazıl Hoca’nın yıllar evvel söylediği “Arabesk yavşaklığından utanıyorum” kelamı tahminen ağır lakin o kadar da yanlış değil. Orada, muhalif kimliğinden ötürü ona çabucak saldırıldı. Yanıt verecek olan müziğe beşerler yöneliyor. Popta da örneğin, her şeyi unutturma, güya hiç sorun yokmuş üzere bir dünya yaratma uğraşı var. Biraz uyuşturucu üzere. Lakin mesela rock bu türlü değildir. Günümüzün rap müziği de o denli değil .
ARABESK ÜZERİNE…
Burada ortaya girip biraz da aslında daha temeli öğrenmeye çalıştığım bir soru soracağım. Siz, müzik çeşitleri ortasında bir kalite, nitelik hiyerarşisi olduğuna inanıyor muşunuz?
Natürel ki. Arabesk özelinde konuşacak olursak, mesela Müslüm Gürses’in yaptığı son albüm bir tepe noktasıydı, onu yaptı ve gitti. Çok hoş, kaliteli bir işti.
Müslüm Gürses’in geçmişte yaptığı, daha “damar arabesk” işler pekala?
Şöyle ki, orada kıymetli olan samimiyet. O da kendi yaşadıklarını anlattı. İthal bir duyguyu, kanıyı insanlara benimsetmeye çalışmadı. Onun dünyası oydu ve onun müziğini yaptı. Ülke beşerinin, yoksullaştırılmış bir toplumun bireylerinin yaşadıklarını anlattı ve onun üzere yaşayan beşerler da onu kabul etti, aldı. Bu açıdan bakınca özgündü ve kendisini daima geliştirdi.
Yani, müziğin pahasını belirleyen şeyin özgünlüğü ve sahiciliği olduğunu mu düşünüyorsunuz?
Mutlaka o denli. Her hususta kalitesizlik hâkim olduğu, bu kalitesizlik esasen dayatıldığı için her müzik cinsinden az da olsa kaliteli isimler çıkıyor. Pop dinleyicisi değilim, popun bir ideolojisi olduğuna da inanmıyorum lakin bu kaliteli isimlerden biri de Tarkan bence.
TARKAN’A GEREKSİZ YERE BÜYÜK BİR MİSYON YÜKLENDİ’
‘Geççek’i dinlemişsinizdir diye iddia ediyorum. Çok tartışıldı, konuşuldu ancak siz bir müzisyen olarak ne düşünüyorsunuz müzikle ilgili?
Benim şöyle bir durumum var, dinlediğim müzik şekilleri belirlidir ve bunun dışında birini dinliyorsam sempati beslediğim ve yaptığı şeyi beğendiğim için dinlerim. Tarkan’ın o müziğini da bu türlü bir motivasyonla dinledim natürel. Tarkan’a, gereksiz yere çok büyük misyonlar yüklendiğini düşünüyorum. Ne bekliyorsunuz pop müzikten? Bu cinsteki en kaliteli isim Tarkan ve yapacağını yaptı. Gereksiz yere üstüne gidiliyor. Adamın biçimi muhakkak, bunu da bir biçimde başarılı yapıyor. Onun üzerine yapılan, daha çok bizim cenahta yapılan olumsuz yorumlara çok mana veremiyorum. O denli inanılmaz uygun bir iş de yapmadı aslında. Usul aşikâr, yapılacak müzik belli… Tarkan’ın geçmişten beri kimseye eyvallahı yok, işini yaptı daima, kimseye yaranmaya çalışmadı gördüğüm kadarıyla, birçok mevzuda halkın yanında da durdu ve yapmak istediği müziği yaptı. Dediğim üzere, o denli büyük bir misyon yüklemek anlamsız. Ki bizde protest müzik en hoş halde yapılıyor. Moğollar’ın, Bulutsuzluk Özlemi’nin, Pentagram’ın, Mor ve Ötesi’nin, Duman’ın işleri geliyor aklıma. Müzik ve ideoloji farkı da burada ortaya çıkıyor.
Hazır kelam açılmışken, değinmek istediğim öteki bir bahse geçiş yapalım burada. Siz de bir müzisyen olarak toplumsal, politik mevzularda sözünüzü pek esirgemiyorsunuz. Bu mevzu, yani sanatkarın siyasetle, toplumsal olanla ilgisi, daha doğrusu bu mevzuda kelam söylemesi tekrar çok tartışılıyor bu günlerde. Siz nasıl yaklaşıyorsunuz bu tartışmalara?
Kendimle ilgili olarak şunu söyleyebilirim; bu benim ailemle, büyüdüğüm yerle, yetişme üslubumla ilgili bir şey. Bunlar duruşumu natürel ki belirledi. Genel olarak ise, sanatın zati hayatta olan şeylerin bir sözü olduğunu düşünüyorum, bunu biliyorum. Yani sanatkara “Sen sanatını yap ve sus” denmesi, ciddiye alınacak bir şey değil. Sanat nasıl yapılıyor ki? Onun ortaya çıkması zati hayata, topluma, olup bitenlere dair bir şeyler söyleme gereksinimi, bunun üzerine inşa ediliyor. Klasik müzik bu bağlamda hayattan kopuk sanılabilir ancak örneğin Beethoven’in Romantik devrin başlangıcı sayılan ‘Eroica’ senfonisi periyodun siyaseti ile direkt ilgilidir. Napolyon’a ithaf etmiştir bu yapıtı lakin sonra Napolyon’un izlediği yolun değişmesiyle o ithafı geri çekmiştir. Hatta “Artık meyyit olan bir adam için bestelenmiş bir eser” demiştir bu senfoni için. Chopin’in, Polonya işgal altındayken buna dair eserler yazması keza. Bu yapıtları yazarak kazandığı parayı işgale karşı savaşan orduya bağışlamıştır ayrıyeten. Ocak ayında çıkardığım, Rodrigo’nun ‘Aranjuez Konçertosu’, iç savaşı anlatan bir yapıttır. Birçok örnek sayabiliriz. Sanat, yaşanılanları anlatır aslında, illa konuşmak da gerekmez. Ben de, şayet bir şey çalıyorsam onun bir sebebi vardır başımda. Dünyanın en uygun piyanisti değilim, Türkiye’deki tek yeterli piyanist de değilim lakin benim insanlara anlatmak istediğim şeyler var. Bu da yaptığım müziğin biçimini ve duruşumu belirliyor bir ölçüde. Akademik bir piyanist olmadım bu yüzden.
‘KENDİME DİK DURUŞLU SANATKARLARI ÖRNEK ALIYORUM’
Evet lakin niyetlerini sanatı yoluyla söz etmek dışında, sanatkarın toplumda tesiri olan bir birey, bir yurttaş olarak fikirlerini diğer biçimlerde tabir etmesi açısından soruyorum bunu. Bilhassa toplumsal medyayla ortaya çıkan bir tartışma…
Benim bu hususta örnek aldığım beşerler oldu. Yeşilçam’ı çok severim ve Tarık Akan sanatçı duruşunu örnek aldığım bir sanatçı. Kemal Sunal da o denli, Fatma Girik de o denli. Bu insanların halk için yapmaya çalıştığı şeylerden çok etkilenirim. Türkiye’de halk için bir şeyleri daima ayakta tutan kesitler, beşerler olmuştur, sanatkarlar içinden de bu türlü beşerler çıkmıştır, çıkıyor ve bu beşerler siyasilerden çok daha büyük bir tesire sahip olabiliyor kimi vakit. Sanatkarın, içinde yaşadığı topluma umut aşılaması, beşerler için yapabileceği en hoş şey. Düşündüğümü söylemeyeceksem, kendi adıma yaşamanın çok da manası kalmıyor. Natürel ki bunun riskleri var, farkındayım, bunu yaşadım da. Aslında piyanist olarak da değil, insan olarak içimden geçeni yapıyorum ve söylüyorum. Geçmişten bu yana dik duran sanatkarlar olmasaydı tahminen bizler bugün bunları yapamıyor, kelamımızı söyleyemiyor olacaktık. Toplumsal medya da birden fazla vakit bunların söylendiği yer oluyor doğal lakin orayla sonlu değil.
Bir de şu var ki, sadece toplumsal, politik hususlarda değil, ferdî olarak yaşadığı hayat, beşerlerle ilgileri, ahlakla münasebeti bağlamında da sanatçı ile müzik icracısı ortasında bir fark var. Çok âlâ piyanistler, çok âlâ müzisyenler var ancak davranışları o kadar irrite edici, o kadar yanına yaklaşılmaz ki, onlara sanatçı diyemiyorum. Bu sırf klasik müzik için de geçerli değil. Örneğin ben kimi türküleri artık dinleyemiyorum kimi insanlardan, birtakım piyano yapıtlarını de kimi piyanistlerden… Kişinin kendisine “sanatçı” demesi çok kıymetli değil, onun yıllar içerisinde duruşuyla, hayatıyla sanatçı olarak halk tarafından kıymetlendirilmesi önemli olan. Neşet Ertaş da öyledir, Fazıl Say da öyledir benim gözümde.
Ceyhan, “Hayatımın en özel konserlerinden biriydi” dediği Pentagram konserinde sahnede.
Biraz da sizin müziğinize, çalışmalarınıza değinelim. Hem temsil ettiğiniz neslin kültürel tesirleri, hem de anladığım kadarıyla müziğe dair niyetleriniz itibariyle, akademik müziğin dışında duruyorsunuz. Klasik piyanoyu, bu icrayı rock müzikle, farklı biçimlerle buluşturdunuz daha evvel. Bunu şuurlu olarak mı yapıyorsunuz yoksa sizin için müzik aslında bu türlü bir şey mi?
Bunu yapabilmek için kendimdeki çok fazla duvarı yıkmak zorunda kaldım aslında. Bizim konservatuar eğitimimiz, çok katı bir eğitimdi. Bu bir şekil aslında, yargılamıyorum da lakin farklı müziklere yenilikçi ve açık bakan bir usul değil. Aslında konservatuar eğitiminde, bu yenilikçi yönelimlere ayıracak vakit de kalmıyor. Ben, evet 8 yaşımda piyanoya başladım lakin yaramaz, hiperaktif bir çocuktum ve bu yüzden her şeye de çok açık biriydim. Farklı müzikleri seviyordum, dinliyordum. Sonraları, biraz daha olgunlaştığımda, piyanoyu hayatımı idame ettireceğim enstrüman olarak görmeye başladığımda bir şeyler üretmek, farklı bir şeyler yapmak zorunda olduğumu düşündüm. Daima klasik çalıştık, o denli bir eğitim aldık evet fakat öğrendiğimiz şeyler, bütün müzik stillerini icra edebileceğimiz bir düzeyde. Bende bu kırılma, tiyatro kısmındaki arkadaşlarıma müzikal eşlikler yapmaya başladığımda oldu aslında. Orijinal bir müzik anlayışı öğrendim orada. Müzikal yapısı popülere daha yakın olan şeyler çalmaya başladım. Sonra opera eşlikleri yapmaya başladığımda işler daha da farklılaştı. Sonrasında Pentagram projesi oldu zati. Ortada arkadaşlarımızla, keyif için, eğlenmek için çalıyorduk bunları. Bir de şöyle bir şey oldu: Saygun’u, Cemal Reşit Rey’i, Ulvi Cemal Erkin’i çalarken fark ettim ki bu müzikler, klasikten etkilenmiş olmalarına karşın piyanoyla çalınıyor ve klasik müzik formunda. Yani yapıta bağlı olarak, onu piyanoya nasıl uyarladığınızla ilgili bir mevzu. Daha evvel de anlatmıştım bir yerde, Bodrum’da bir konserde Pentagram’ın bir müziğine yaptığım uyarlamayı çaldıktan sonra bir dinleyici gelip, “Ahmet Adnan Saygun yapıtı miydi bu?” diye sormuştu.
Bu türlü bir yaklaşımla, vakitle “Amaç esasen müzik yapmak, kendi istediğim müziği yapmak değil mi?” diye sormaya başladım ve bir açılma yaşadım. Bir de, katı, disiplinli bir konservatuar eğitimi almış olsam da benim hocam genelde açıktı bu bahislerde. Sevdiğim müzikleri dışarıda yapmaya başladığımda bunu onunla da tatlı tatlı paylaşırdım. Ki düşünün, hoca müsaade vermeden dışarıda nefes almaya çekindiğiniz bir ortam orası, biraz da disiplinli bir aile üzere.
Artık konser repertuarımda Metallica da, Pentagram da var Chopin de. Bütünlük içinde bir program tasarlamaya uğraş ettim. Ayrıyeten, çok fazla rock konserlerine gitmenin bir tesiri tahminen de, sahnede olup bitenlere çok dikkat ediyorum. Sahne ışıklarıyla, imgesiyle çok etkileyici bir yer. Ben de konserlerimde bundan esinlenerek imajlardan yararlanmaya başladım. Örneğin Fazıl Say’ın ‘Ses’ yapıtı Sivas Katliamı için yazılmış bir yapıttır, onu çalarken artta, barkovizyonda onu hatırlatan imgeler yer almaya başladı. Başka kimi eserler için de yapıyorum bunu ancak her yapıtta değil olağan. İnsanlara o yapıtın sebebini, anlattığı şeyi biraz da görselle aktarabilmek istiyorum. Klasiğin dışında bu cins şeyler yapınca, her kısımdan insanların 90-100 dakikalık piyano konserlerini, bu şekle yabancı olsa da sıkılmadan dinlediğini görüyorsunuz.
Pekala, sizin “akademik” olarak nitelendirdiğiniz kısımdan buna dair tenkitler gelmiyor mu?
Eleştirilebilecek bir şey ve klasik konsepte hiç uymuyor, hakikat. Ancak o çeşit bir tenkit almadım fakat mesela bu türlü bir konsere gelen bir arkadaşım, “İnsanların bildiği şeyleri, acı olayları anlatmak, hatırlatmak hakikat mu?” diye eleştirmişti. İnsanların biraz rahatlamak, tahminen baş dağıtmak için geldiği bir konserde tarihimizin acılarıyla bir daha müsabakasının, bunları hatırlamasının gerçek olup olmadığını sorgulamıştı.
1 Mart’ta, Chopin’in doğum gününde onun yapıtlarını yorumladığınız yeni albümün lansman konseri olacak. Bu albümden de kelam edelim isterseniz.
Evet. 40 dakikalık bir albüm hazırladım, dört yapıttan oluşan. ‘Dengin Plays Chopin Ballades’ Chopin çok farklı bir yerde, hem benim için hem de tüm klasik müzik topluluğu için. Chopin’in çok şiirsel bir müzik yazma şekli var, tam bir romantik. Her manada dokunuyor beşere. Dinlediğiniz müzik size güya sözlere dökülebilecek bir şey anlatıyor fakat onun ne olduğunu siz kendiniz yorumlayabiliyorsunuz. Bunda Chopin’in edebiyatla, şiirler ortasının çok âlâ olmasının da katkısı var. Edebiyatçılarla ilgileri olan bir insandı. Piyano repertuarının, âlâ yorumlayabilmek açısından sıkıntı yapıtlarını ortaya koymuş Chopin. Ben de en başta “Acaba boyumu mu aşıyorum?” diye düşünmedim değil. Bu kuşkuya kendimin verdiği karşılık, “Bunu yapmak istiyorum” oldu. Birinci baladını üniversite yıllarımda çalışmıştım. Daha sonra iki yıl evvel sokağa çıkma yasakları başladığında başka baladları çalışma imkânım oldu ki o periyot benim açımdan kendimi en çok geliştirdiğim devir oldu. Konutta sabaha kadar elektronik piyanoda çalışıp gündüzleri akustik piyanomun başına geçip devam ettiğim bir süreçte, “Evet, yapabilirim” dedim kendime. Yüreğimi topladım, yapıtları tamamladım ve albümü yaptık. Rastgele bir tez kelam konusu değil, sadece o baladları kendimde nasıl hissediyorsam onu yansıtmaya çalıştım.
Kayıt süreci nasıl oldu? Sanırım Babajım Stüdyoları’nda yaptınız…
Çok sorunlu bir süreçti. Bu işin en güç kısmıydı açıkçası. Şöyle söyleyeyim, giriş 10 saniye sürüyor, ben bu 10 saniyeye 2.5 saat ayırdım. Bir orta duyamamaya başladım, çalamamaya başladım. Kendime tahminen biraz fazla yüklendiğim için, duymak istediklerimi, yansıtmak istediklerimi yapamıyor muyum üzere bir tasaya de düştüm evvel. Tüm kayıtları 24 saatte bitirdik ki olağanda 40 dakikalık bir albüm için birkaç hafta ayırmak gerekir. İki gün, 12’şer saatte kaydettik. Sonrasında kendimi fazla zorladığımı fark ettim fakat bu da bir kayıt deneyimi oldu benim için. Çok zordu. Kayıtları alan arkadaşlar için de öyleydi. Piyanonun akordu çaldıkça gevşiyor vesaire. Tekrar de işin içinden çıktık doğal lakin daha az yıpranarak, daha az acılı olabilirmiş, bunu anladım. O kayıtları, kayıtlar bittikten sonra dinledim ve “Tamamdır” dedim. Yansıtmak istediğim yorumu yansıttığıma inandım ki oradaki o zorluğun olumlu bir tarafı var, üst üste tekrar tekrar çaldığınızda, konutta çalışırken fark etmediğiniz şeyleri fark edebiliyorsunuz. Şu anda miks ve mastering süreçleri devam ediyor, onlar bittikten sonra daha güzel anlayabileceğim ortaya ne çıktığını. 1 Mart’ta, All Sanits Moda Kilisesi’nde çalacağım bu yapıtları. Bu da çok gerilimli bir şey benim için lakin bu gerilimi şu anda çok düşünmek istemiyorum. Gerilimli zira bir konserde birinci kere çalacağınız bir yapıta çok büyük itina göstermek gerekirken ben burada bir albümün tamamını birinci kere çalacağım. 2020’de ‘Dengin Plays Chopin Nocturnes’ albümünü çıkarmıştık, orada beş noktürn var. Konserde o beş noktürnü ve yeni albümden dört baladı çalacağım. 1 Mart, Salı gününe denk gelmesine karşın ağır bir ilgi var konsere, bu da çok keyifli etti beni. Ayrıyeten Chopin’in doğum gününde ona dair bu türlü bir şey yapabiliyor olmak da çok büyük memnunluk benim açımdan. Albüm de Mart ayı içerisinde yayınlanmış olacak.
Ayrıyeten 8 Nisan’da Rammstein’ın ‘Mein Herz Brennt’ müziğine yaptığım piyano cover yayınlanacak. Onu da heyecanla bekliyorum.
‘HERKESİN KENDİSİNE BESTEKAR DEMESİ, BESTEKARLARA HAKSIZLIK’
Besteler yaptığınızı da biliyorum. Bunları yayınlamak üzere bir niyetiniz, planınız var mı?
Bu, çok enteresan bir mevzu. Şöyle bir şikâyetim var bu bahiste: yapılan şeylerin hakkının verilmediği, hak etmeyene ise gereksiz yere paye verildiği bir devirde yaşıyoruz. Biz konservatuarda piyano çalmak için eğitim gördük meğer orada bir de bestecilik, kompozisyon kısmı vardır. O bilgi birikimi bizimkinden çok daha farklı. Oradaki o çalışmayı ve birikimi bilince, dışarıda insanların “Ben beste yaptım” diye getirdikleri şeyler yetersiz kalıyor. Klasik müzik özelinde söylüyorum doğal bunu. “Ben beste yapıyorum” demenin bu kadar kolaylaşması, gerçek bestekarlara haksızlık üzere geliyor. Örneğin ben tiyatro oyunları için besteler yapıyorum, Devlet Tiyatrosu için de yaptım, özel tiyatrolar için de. Fakat kendime “besteci” diyemiyorum. Bunu dersem, bestekar arkadaşlarıma çok büyük ayıp etmiş olurum üzere geliyor. Bestekar olmak için belirli bir bilgi birikimine, aşikâr bir orkestrasyon bilgisine gereksinim var ki aslında bizler de bu dersleri aldık ama had bilerek adım atmaya çalışıyoruz, bunu nitekim yapan insanlara ayıp olmasın diye. Önümüzde Turgay Erdener örneği var, kompozisyon kısmı mezunu olmasa da o husustaki formasyonu çok güçlü olan Fazı Hoca var, daha birçok düzgün bestekarımız var. Bu insanların müziğini dinleyip, görüp sonra piyano çalıyorum ve piyanoda bir şeyler yazıyorum diye kendime bestekar demem haksızlık olur. Doğal ki hayatı piyanoyla geçen biri olarak yaptığım şeyler var lakin bunları şimdi kimseyle paylaşmıyorum zira öğrenmem gereken daha çok şey olduğuna inanıyorum. Yazdığım müzikleri olgunlaştığında alışılmış ki paylaşmak istiyorum fakat o vakit da kendime “besteci” demeyeceğim, bu beni, benim anladığım haliyle bir bestekar yapmayacak.
Örneğin Evgeny Grinko, bu müziği çok yakından tanımayanlar için piyanist ve bestekar olarak bilinir fakat değil. Evet, piyano çalıyor ve evet insanlara hitap eden müzikler yapıyor, ortada önemli bir emek de var ancak haddini bilen bir insan. “Ben klasik müzik yapmıyorum, piyanoda pop müzik yapıyorum” diyor örneğin. Bu bana çok sempatik geliyor. Zira Rachmaninoff üzere birinin çıktığı bir ülkeden geliyor, bunun farkında. Bu tutuma hürmet duyuyorum. Ben, 8 yaşımdan beri piyano çalıyorum, yüksek ve yüksek lisans eğitimlerim bu hususta ve 6 yıl öğretim elemanı olarak dersler verdim ancak ben kendime yeni yeni “piyanist” demeye başladım. Lakin bakıyoruz, kâfi piyano eğitimi almamış beşerler çıkıp “Ben bir müzik yaptım, evet kolay, demek ki minimalist” diyor ve piyanist ve bestekar olarak isimlendirilebiliyor, rahatsız olduğum nokta tam da bu.
