Müge Gülmez
İstanbul doğumlu Aylin Sökmen Saint Joseph Fransız Lisesi’ni bitirdi. Akabinde Virginia Üniversitesi’nde İktisat ve Fransız Lisanı Edebiyatı kısımlarını okudu. 2007’de ‘Bitmeyen’ isimli hikayesi ile altKitap Hikaye Mükafatını aldı. Yazıları ve hikayeleri birçok mecmuada yayımlandı. Uzun yıllar altkitap ve altzine’de editörlük yaptı. Birinci kitabı “Salt Okunur” 2009 yılında Pupa Yayınları tarafından yayımlandı. Sökmen’in, okura kurgu ile gerçek hayatın iki ucu ortasında gerçeklik denen mefhumu sorgulattığı yeni romanı “Kendinde Değil Gibisin” NotaBene etiketiyle okuyucuyla buluştu.
Kendinde Değil Üzeresin, Aylin Sökmen, 160 syf., Nota Bene Yayınları, 2021. Romanın kahramanı ellili yaşlarda takıntılı, hastalık hastası ve yaşantısından pek de şad görünmeyen bir edebiyat profesörü. Sabahları konutta bir şeyler unuttuğunu sanarak yüreğinde koca bir boşlukla çıkıyor konuttan. Bir sivrisinek ısırığı yüzünden yakında bu hayattan göçeceğine inanıyor. Sık sık sivrisineklere ve sivrisinek ısırığının insan üzerindeki ölümcül tesirlerine dair yazılar okuyor. Okudukça öleceğine daha çok inanıyor. Dışarıdan bakıldığında düzgün bir evliliğe, ortalamanın üzerinde sayılabilecek bir maddi yaşama, özenilecek bir mesleğe ve mesleğinin getirdiği profesyonel birikimle katlanarak artmış yüksek entelektüel bir zekaya sahip olan Metin bir türlü içindeki koca boşluğu dolduramıyor.
Roman aslında kendi içinde kapalı iki ana kısımdan oluşuyor. Profesör ile hoş ve başarılı öğrencisi Ceylan ortasındaki ilgiyle başlıyor öykü. Metin’in yıllardır süregelen genç ve hoş öğrencilerine yönelen tutkusu birinci kez Ceylan’la birlikte bir gerçeklik kazanmakta. Ceylan hoşluğunun farkında, kendine güvenen ve kelamlarını sakınmadan lisana getiren bir karakter.
Bir gün eşi Hasret, Metin’in eline lise arkadaşı Caner’in yeni yayımlanan “Ne Okursan Onu Yaşarsın” isimli romanını tutuşturur. Metin bu romanı görünce evvel çok sonlanır, bu kadar vakit roman yazamamış olmasının getirdiği suçluluk ve pişmanlık hislerini Caner’den nefret ederek bastırmaya çalışsa da kitabın bir hoca ve öğrenci alakasını anlatmakta olduğunu fark edince acilen kitabı okumaya koyulur. Ceylan’la olan platonik ilgisini romandan aldığı cüretle gerçeğe dönüştürür.
Bu birinci kısım boyunca Metin ve Ceylan ortasındaki ilgiyi Metin’in ağzından dinleriz. Metin’in çanta takıntısı ise tüm kurguyu baştan sona çevreler ve çantalar okurun zihninde basitçe canlandırılmasına ve ince ayrıntılarının roman bittikten sonra bile akılda kalmasına imkan sağlayacak kadar âlâ betimlenmiştir. Bunun yanı sıra kitapta kahramanın çanta takıntısının bağlandığı ruhsal altyapı da başarılı bir formda sunulmakta:
“İlgimi çeken bir çanta gördüğümde ona dayanılmaz bir dokunma isteği duyuyordum. Dokunmak, okşamak, sahibinin elinden alıp çantayı süreksiz bir müddetliğine kendime ilişkin kılmak. Güya benim olması gereken bir modül diğerinin elindeymiş, bir uzvum oburunun bedenindeymiş üzere açlıkla kıvranıyordum.” (s.76-77)
Farklı okumaları mümkün olan fakat bir istikametiyle de arzulanan ve hiçbir vakit sahip olunamayan şuur objesini vurgulayan çantalar kahramanın asla sahip olamayacağı diğerlerinin ömürleri üzeredir. Metin zihninin ürettiği olumsuz kanılar ve pişmanlıklarla baş edememiş ve güya artık zihnine ve onun ürettiği senaryolara teslim olmuştur: “Hayatım yolunda gittiğinde huzursuz olanlardandım zira biliyordum, tıpkı o sivrisinek ısırığı üzere, bir şey hayatıma çomak sokacaktı, hangisini olduğunu bilmediğim bir sabah uyanamayacaktım, hayat sona erecekti.” (s.92) Metin’in kendi başında yarattığı bu karamsar dünyada en azından birtakım isteklerini gerçekleştirebilmesine hizmet eden bir yardımcısı vardır: Caner’in romanı. Dileklerinin bir oburu tarafından yazılmış bir müsveddesi. Romandaki kıssayı hayatına eklemleyerek canlılığını ve yaşama isteğini tekrar yeşertmek âlâ bir hayatta kalma düzeneği üzere görünür bu romanı rehber edinmek. Yeni maceralara koşarak başına geleceklerin belirsizliğiyle artık bir nebze olsun yaşadığını ve sivrisinek ısırığı yüzünden ölmeden evvel gizli kalan hayallerini gerçekleştirdiğini hissedecektir.
Metin’in bu cins varoluşsal sancılar ortasında Ceylan’la olan bağındaki iniş çıkışları kitabın ikinci yarısından sonra daha farklı bir gözden okumaya başlıyoruz. Metin’in ana takıntısı hal değiştirerek bayanlardan çantalara, çantalardan da çocukluğundaki travmalara hakikat çözümlenirken roman başlangıçta öngörülmesi hayli güç olan farklı bir öyküyle sonlanarak okuru karşıt yüz ediyor.
Roman birinci bakışta bir hoca öğrenci bağı üzerine üzere görünse de kendi başının içinde şahıslar ve eşyalarla hengame eden, yasak tutkularla boğuşan, sahip olduklarından daha fazlasına yönelen ve zihnin ürettiği senaryolardan özgürleşemeyen insanlığımızı okuruz. Başımızın içindeki kurguyu yahut bir diğerinden üzerimize yüklediğimiz bir öyküyü nasıl da kendi hayatlarımızda sorgusuz sualsiz yaratmaya devam edebildiğimizi görürüz. Tüm kurgu, sahne, tertip ve repliklerin hazır olduğu bir hayat inşa etmeli ki düşmek güç olsun:
“Neden toplumsallaşmaktan hoşlanmıyorsun?” diyorlar. Yoruluyorum hazırlanmaktan, olaylar kurguladığım üzere gelişmezse, repliğini unutmuş bir oyuncu üzere kalakalıyorum da ondan” (s.11)
“Kendinde Değil Gibisin” yalnızca bir muharririn üretim sürecinde gerçek hayattan ve kurgudan ne kadar beslendiğini değil, birebir vakitte okuyucunun da bir öyküyü okurken kendi hayatını ne ölçüde kurguya nazaran yönlendirebileceğini sorgulatmakta. Bir kişinin en yakınındaki beş kişinin, o kişi hakkında ortalama bilgiyi vereceği klasik görüşü sanki kişinin okudukları için de geçerli mi? Sanki hakikaten de ne okuyorsak onu mu yaşıyoruz ve bunun ötesinde, isteyerek yahut istemeyerek ne duyuyorsak onu mu gerçeğimiz kılıyoruz? “İnsanlar ya kendi kanılarını diğerlerinin zihnine koyuyordu ya da oburlarının fikirlerini kendi zihinlerine” der Metin öyküsünün can alıcı bir noktasında. (s.86) Pekala şayet o denli ise, bundan nasıl özgürleşebiliriz?
