Senim Tanay Karakuş – Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – Afrika ülkeleri dışında nadiren görülen maymun çiçeği virüsüne son günlerde Kuzey Amerika ve Avrupa ülkelerinde de rastlanıyor. Avrupa’da birinci olarak İngiltere’de tespit edilen hastalık neredeyse üç hafta içerisinde tüm kıtaya yayıldı. Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) de virüsün şu ana kadar 19 ülkede doğrulandığını ve toplam 131 hadisenin tespit edildiğini duyurdu. Maymun çiçeği bilhassa Afrika ülkelerinde 1970’li yıllardan bu yana salgınlara sebep olan virüs olarak biliniyor. Bilim insanları, bu virüsün artık Avrupa’da neden yayıldığını anlamaya çalışıyor. Bu kademede ortaya çıkan ayrıntılar ise epey dikkat alımlı.
Genellikle hayvandan beşere ve nadiren beşerden beşere yakın temasla bulaşan virüs, bedende yüksek ateş ve kaşıntılı kabarcıklara yol açabiliyor. Bununla birlikte DSÖ yetkilileri, şu ana kadar yapılan araştırmaların hastalığın ana yayılma nedeninin cinsel alaka olduğunu gösterdiğini açıkladı. Örgüt, Kuzey Amerika ve Avrupa’da maymun çiçeği virüsünün öncelikle eşcinsel erkekler ortasındaki cinsel bağ ile yayıldığını da ekledi. Ancak ABD’li uzmanlar virüsün insan bedeni dışında da istikrarlı formda yaşamaya devam ettiğini belirterek battaniye ve kıyafet üzere eşyalarda hayatta kalabileceği konusunda uyarıyor. Bu tip bir bulaşmanın kalabalık nüfuslu kentler için yıkıcı tesirlere sahip olabileceği de belirtiliyor.
Dünya Sıhhat Örgütü Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Danışmanı Andy Seale, hastalığın rastgele bir cinsel yönelimle bağlı olmadığını, bu yüzden toplumdaki birtakım kümelerin etiketlenmesine karşı çıkmak gerektiğini söyledi. Seale, “Birçok hastalık cinsel temas yoluyla bulaşabilir. Bu formda grip de olabilirsiniz lakin bu gribin cinsel yolla bulaşan bir hastalık olduğu manasına gelmez” dedi. Andy Seale, eşcinsel ve biseksüel erkeklerin cinsel sıhhat konusunda daha dikkatli olduğunu ve kliniklere daha sık başvurmaları nedeniyle bu kümedeki hadise sayısının daha yüksek halde kayıtlara geçmiş olabileceğini de vurguladı.
TEMAS VE TENEFFÜS YOLUYLA DA BULAŞIYOR
Cinsel temas yoluyla hastalığın yayıldığının söylenmesi akıllara AIDS hastalığa yol açan HIV virüsünü de getirdi. Pekala maymun çiçeği virüsü cinsel yolla bulaşan bir hastalık mı? Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Tutku Taşkınoğlu ve Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. İftihar Köksal da Andy Seale’in söylediklerini destekliyor. Dr. Tutku Taşkınoğlu, “Aslında maymun çiçeği virüsü cinsel yolla bulaşan bir hastalık olmamasına karşın, yakın temas ile bulaştığı için cinsel bağlantı sırasında da bulaşabilir. Virüs beden sıvıları ve yaralarla temas yoluyla yayıldığından paylaşılan yatak, havlu üzere şahsî materyaller hastalığı bulaştırabilir. ABD Hastalık Denetim ve Korunma Merkezleri (CDC), eşcinsel ve biseksüel erkekler ortasında ‘kayda bedel bir olay oranı’ rapor edildiğini fark ettiği için ihtarda bulundu lakin virüs, virüse karşı bağışık olmayan herkese bulaşabilir” dedi.
İstanbul Tıp Fakültesi Hastanesi Tıbbi Mikrobiyoloji Ana Bilim Kolu ve Viroloji ve Temel İmmünoloji Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Ali Ağaçfidan virüsün cinsel yolla bulaşmasının sperm üzere genital salgılara bulaşıp üremesiyle mümkün olabileceğini, bu sebeple maymun çiçeği virüsünün cinsel yolla bulaşan bir hastalık olmadığını söyledi. Hastalığın bulaşmasının temasla meydana geldiği konusu üzerinde duran Prof. Dr. İftihar Köksal da, “Hastalığın birinci evvel halsizlik, ateş ve lenf bezlerinde şişlik, daha sonra deride kızarıklık, kabarma ve deri içinin sıvıyla dolması ve kabuklanması evreleri var” dedi.
‘SARS COV-2’DEN ÇOK FARKLI’
Maymun çiçeği hadiselerinde aniden yaşanan süratli artış birçok bireyde bu salgının da pandemiye dönüşeceği korkusu yarattı. Ancak uzmanlar maymun çiçeği virüsünün ikinci bir pandemi yaşatmayacağı konusunda hemfikir. Hastalığın muhakkak bir küme içerisinde yayılabileceğini, bu sebeple birtakım ülkelerin karantina uyguladığını belirten Prof. Dr. Köksal, karantina kararını desteklediğini söyledi. ABD’de yapılan çalışmalara nazaran şu anda görülen maymun çiçeği virüsü olaylarının 1950’lerde görülen hadiselerle ortasında pek bir fark görülmediğini, bu sebeple genetik yapılarında değişme olmadığını ve mutasyona da kolay kolay uğramayacağını belirten Köksal, maymun çiçeği virüsünün Sars Cov-2’den çok farklı bir virüs olduğunu söyledi.
Prof. Dr. Ali Ağaçfidan ise maymun çiçeğinin teneffüs yoluyla da bulaşabileceğini, bu sebeple uygun şartları bulursa yayılabileceğini belirtti. Prof. Dr. Ağaçfidan, “Ancak şu var ki sonuçları koronavirüs üzere olmaz. Zira virüs bir vakit sonra kendi kendine geçiyor. Şu ana kadar mutasyona uğradığı hakkında bir data yok. Koronavirüs virolojiyi alt üst etti. Birçok şeyi koronavirüsle öğrendik. Hasebiyle bu virüs mutasyona uğrar mı uğramaz mı bilemiyoruz. Uzun vakittir bilinen bir virüs lakin ben koronavirüs üzere olacağını düşünmüyorum” dedi. Maymun çiçeği virüsünden vefatlar meydana gelebileceğinin altını çizen Ali Ağaçfidan, “Özellikle bağışıklığı baskılanmış şahıslar, kanser hastaları, belirli bir yaşın üstünde kronik hastalığı olan hastalar risk altında” ifadelerini kullandı. Virüsün teneffüs yoluyla geçtiğini, bu sebeple kalabalık bir ortamda yakın bir temas kelam mevzusuysa virüsün bulaşabileceğini söyleyen Ağaçfidan, virüsün bulaşıcılığına şu örneklerle açıkladı:
“Tramvayları, metroları düşünün. İşe gidiş-geliş saatlerinde beşerler iç içe seyahat ediyorlar. Bu yakın temas da virüsün geçmesi için imkan tanır. Sürtünmeyle geçebilir, virüsü taşıyan birinin koluna değerseniz tekrar geçebilir. Taşıyıcı birinin şapkası, kıyafeti giyildiği vakit da geçer zira bu virüs hayli sağlam. Mağazada deneğiniz bir kıyafetten bile geçmesi mümkün.”
Prof. Dr. Ağaçfidan, çiçek aşısının maymun çiçeği virüsünde tesirli olduğunu ve şu anda 50’li, 60’lı yaşlarda olanları antikorlarının virüsten koruyabileceğini söyledi. 3 yıl içinde çiçek aşısı olmuş bir kişinin maymun çiçeği virüsünden yüzde 85 korunabileceğini belirten Dr. Tutku Taşkınoğlu ise, “Temas sonrası aşılama da yararlı. Buna ‘ring’ (halka) aşılama stratejisi denir. Bir kişinin doğrulanmış bir teması varsa, hastalığı önlemek için sonraki dört gün içinde çiçek hastalığı aşısı yapılabilir. Aşı 4-14 gün ortasında verilirse de semptomları azaltabilir lakin büsbütün önleyemez” ifadelerini kullandı. Prof. Dr. İftihar Köksal ise çiçek hastalığıyla maymun çiçeği virüsünün birebir aileden geldiklerini, bu sebeple çiçek aşısının müdafaa sağlayabileceğini ekledi. Prof. Dr. Köksal, virüsten korunmak için izolasyon, hijyen ve maske kurallarına dikkat edilmesi gerektiğine de vurgu yaptı.
‘ÇİÇEK AŞISININ KÖKENİ TÜRKİYE’YE DAYANIYOR’
Dr. Tutku Taşkınoğlu mümkün bir durumda çiçek aşısı üretimi için Türkiye’nin kâfi donanıma sahip olduğunu altını çizerken, Prof. Dr. İftihar Köksal ise çiçek aşısının kökeninin Türkiye’ye dayandığını söyledi. Köksal, “Mevcut olan aşı da modifiye edilmiş Ankara Virüs Aşısı’dır. İsmi de tıp literatüründe bu türlü geçer. Her ülke kendi aşısını üretmeli. Elbette Türkiye aşı üretme konusunda kâfi alt yapıya sahip” diye konuştu.
Senim Tanay Karakuş – Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – Afrika ülkeleri dışında nadiren görülen maymun çiçeği virüsüne son günlerde Kuzey Amerika ve Avrupa ülkelerinde de rastlanıyor. Avrupa’da birinci olarak İngiltere’de tespit edilen hastalık neredeyse üç hafta içerisinde tüm kıtaya yayıldı. Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) de virüsün şu ana kadar 19 ülkede doğrulandığını ve toplam 131 hadisenin tespit edildiğini duyurdu. Maymun çiçeği bilhassa Afrika ülkelerinde 1970’li yıllardan bu yana salgınlara sebep olan virüs olarak biliniyor. Bilim insanları, bu virüsün artık Avrupa’da neden yayıldığını anlamaya çalışıyor. Bu kademede ortaya çıkan ayrıntılar ise epey dikkat alımlı.
Genellikle hayvandan beşere ve nadiren beşerden beşere yakın temasla bulaşan virüs, bedende yüksek ateş ve kaşıntılı kabarcıklara yol açabiliyor. Bununla birlikte DSÖ yetkilileri, şu ana kadar yapılan araştırmaların hastalığın ana yayılma nedeninin cinsel alaka olduğunu gösterdiğini açıkladı. Örgüt, Kuzey Amerika ve Avrupa’da maymun çiçeği virüsünün öncelikle eşcinsel erkekler ortasındaki cinsel bağ ile yayıldığını da ekledi. Ancak ABD’li uzmanlar virüsün insan bedeni dışında da istikrarlı formda yaşamaya devam ettiğini belirterek battaniye ve kıyafet üzere eşyalarda hayatta kalabileceği konusunda uyarıyor. Bu tip bir bulaşmanın kalabalık nüfuslu kentler için yıkıcı tesirlere sahip olabileceği de belirtiliyor.
Dünya Sıhhat Örgütü Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Danışmanı Andy Seale, hastalığın rastgele bir cinsel yönelimle bağlı olmadığını, bu yüzden toplumdaki birtakım kümelerin etiketlenmesine karşı çıkmak gerektiğini söyledi. Seale, “Birçok hastalık cinsel temas yoluyla bulaşabilir. Bu formda grip de olabilirsiniz lakin bu gribin cinsel yolla bulaşan bir hastalık olduğu manasına gelmez” dedi. Andy Seale, eşcinsel ve biseksüel erkeklerin cinsel sıhhat konusunda daha dikkatli olduğunu ve kliniklere daha sık başvurmaları nedeniyle bu kümedeki hadise sayısının daha yüksek halde kayıtlara geçmiş olabileceğini de vurguladı.
TEMAS VE TENEFFÜS YOLUYLA DA BULAŞIYOR
Cinsel temas yoluyla hastalığın yayıldığının söylenmesi akıllara AIDS hastalığa yol açan HIV virüsünü de getirdi. Pekala maymun çiçeği virüsü cinsel yolla bulaşan bir hastalık mı? Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Tutku Taşkınoğlu ve Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. İftihar Köksal da Andy Seale’in söylediklerini destekliyor. Dr. Tutku Taşkınoğlu, “Aslında maymun çiçeği virüsü cinsel yolla bulaşan bir hastalık olmamasına karşın, yakın temas ile bulaştığı için cinsel bağlantı sırasında da bulaşabilir. Virüs beden sıvıları ve yaralarla temas yoluyla yayıldığından paylaşılan yatak, havlu üzere şahsî materyaller hastalığı bulaştırabilir. ABD Hastalık Denetim ve Korunma Merkezleri (CDC), eşcinsel ve biseksüel erkekler ortasında ‘kayda bedel bir olay oranı’ rapor edildiğini fark ettiği için ihtarda bulundu lakin virüs, virüse karşı bağışık olmayan herkese bulaşabilir” dedi.
İstanbul Tıp Fakültesi Hastanesi Tıbbi Mikrobiyoloji Ana Bilim Kolu ve Viroloji ve Temel İmmünoloji Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Ali Ağaçfidan virüsün cinsel yolla bulaşmasının sperm üzere genital salgılara bulaşıp üremesiyle mümkün olabileceğini, bu sebeple maymun çiçeği virüsünün cinsel yolla bulaşan bir hastalık olmadığını söyledi. Hastalığın bulaşmasının temasla meydana geldiği konusu üzerinde duran Prof. Dr. İftihar Köksal da, “Hastalığın birinci evvel halsizlik, ateş ve lenf bezlerinde şişlik, daha sonra deride kızarıklık, kabarma ve deri içinin sıvıyla dolması ve kabuklanması evreleri var” dedi.
‘SARS COV-2’DEN ÇOK FARKLI’
Maymun çiçeği hadiselerinde aniden yaşanan süratli artış birçok bireyde bu salgının da pandemiye dönüşeceği korkusu yarattı. Ancak uzmanlar maymun çiçeği virüsünün ikinci bir pandemi yaşatmayacağı konusunda hemfikir. Hastalığın muhakkak bir küme içerisinde yayılabileceğini, bu sebeple birtakım ülkelerin karantina uyguladığını belirten Prof. Dr. Köksal, karantina kararını desteklediğini söyledi. ABD’de yapılan çalışmalara nazaran şu anda görülen maymun çiçeği virüsü olaylarının 1950’lerde görülen hadiselerle ortasında pek bir fark görülmediğini, bu sebeple genetik yapılarında değişme olmadığını ve mutasyona da kolay kolay uğramayacağını belirten Köksal, maymun çiçeği virüsünün Sars Cov-2’den çok farklı bir virüs olduğunu söyledi.
Prof. Dr. Ali Ağaçfidan ise maymun çiçeğinin teneffüs yoluyla da bulaşabileceğini, bu sebeple uygun şartları bulursa yayılabileceğini belirtti. Prof. Dr. Ağaçfidan, “Ancak şu var ki sonuçları koronavirüs üzere olmaz. Zira virüs bir vakit sonra kendi kendine geçiyor. Şu ana kadar mutasyona uğradığı hakkında bir data yok. Koronavirüs virolojiyi alt üst etti. Birçok şeyi koronavirüsle öğrendik. Hasebiyle bu virüs mutasyona uğrar mı uğramaz mı bilemiyoruz. Uzun vakittir bilinen bir virüs lakin ben koronavirüs üzere olacağını düşünmüyorum” dedi. Maymun çiçeği virüsünden vefatlar meydana gelebileceğinin altını çizen Ali Ağaçfidan, “Özellikle bağışıklığı baskılanmış şahıslar, kanser hastaları, belirli bir yaşın üstünde kronik hastalığı olan hastalar risk altında” ifadelerini kullandı. Virüsün teneffüs yoluyla geçtiğini, bu sebeple kalabalık bir ortamda yakın bir temas kelam mevzusuysa virüsün bulaşabileceğini söyleyen Ağaçfidan, virüsün bulaşıcılığına şu örneklerle açıkladı:
“Tramvayları, metroları düşünün. İşe gidiş-geliş saatlerinde beşerler iç içe seyahat ediyorlar. Bu yakın temas da virüsün geçmesi için imkan tanır. Sürtünmeyle geçebilir, virüsü taşıyan birinin koluna değerseniz tekrar geçebilir. Taşıyıcı birinin şapkası, kıyafeti giyildiği vakit da geçer zira bu virüs hayli sağlam. Mağazada deneğiniz bir kıyafetten bile geçmesi mümkün.”
Prof. Dr. Ağaçfidan, çiçek aşısının maymun çiçeği virüsünde tesirli olduğunu ve şu anda 50’li, 60’lı yaşlarda olanları antikorlarının virüsten koruyabileceğini söyledi. 3 yıl içinde çiçek aşısı olmuş bir kişinin maymun çiçeği virüsünden yüzde 85 korunabileceğini belirten Dr. Tutku Taşkınoğlu ise, “Temas sonrası aşılama da yararlı. Buna ‘ring’ (halka) aşılama stratejisi denir. Bir kişinin doğrulanmış bir teması varsa, hastalığı önlemek için sonraki dört gün içinde çiçek hastalığı aşısı yapılabilir. Aşı 4-14 gün ortasında verilirse de semptomları azaltabilir lakin büsbütün önleyemez” ifadelerini kullandı. Prof. Dr. İftihar Köksal ise çiçek hastalığıyla maymun çiçeği virüsünün birebir aileden geldiklerini, bu sebeple çiçek aşısının müdafaa sağlayabileceğini ekledi. Prof. Dr. Köksal, virüsten korunmak için izolasyon, hijyen ve maske kurallarına dikkat edilmesi gerektiğine de vurgu yaptı.
‘ÇİÇEK AŞISININ KÖKENİ TÜRKİYE’YE DAYANIYOR’
Dr. Tutku Taşkınoğlu mümkün bir durumda çiçek aşısı üretimi için Türkiye’nin kâfi donanıma sahip olduğunu altını çizerken, Prof. Dr. İftihar Köksal ise çiçek aşısının kökeninin Türkiye’ye dayandığını söyledi. Köksal, “Mevcut olan aşı da modifiye edilmiş Ankara Virüs Aşısı’dır. İsmi de tıp literatüründe bu türlü geçer. Her ülke kendi aşısını üretmeli. Elbette Türkiye aşı üretme konusunda kâfi alt yapıya sahip” diye konuştu.
