1894’te Amerikalı bir arkeolog tarafından fark edilen, gizemi keşfedilemediği için bir koleksiyoncuya satılan farklı bir tabletin gizemi, Avusturalyalı bilim insanı tarafından keşfedildi. Tabletin peşine düşen bilim insanı aradığı yanıtı İstanbul’da buldu. Tabletin üzerindekilerin deşifre edilmesiyle yeni bilgiler ortaya çıktı.
BİLİNEN EN ERKEN KENT: BABİL
Babil, antik dünyanın en tesirli imparatorluklarından kimilerinin karar sürdüğü kentti. Uzun bir mühlet boyunca, Babil İmparatorluğu’nun başşehriydi ve ticaret, sanat ve tahsil merkezi olarak görülüyordu. Babil Kulesi de dahil olmak üzere antik dünyanın en büyük sırlarından kimileri bu bölgede bulunuyordu. İşte bahsi geçen tabletler tam olarak bu topraklardan günümüze kadar ulaştı.
DAHA EVVEL BULDULAR LAKİN…
1894’te Amerikalı bir arkeolog olan Edgar Banks, bir taş alet keşfetti ve onu antika koleksiyoncusu George Plimpton’a sattı. Sonunda taş alet 1930’larda Kolombiya Üniversitesi’ne geçti ve tablete bugünkü ismiyle Plimpton 322 denildi. O vakitler araştırmacılar tabletin ne kadar değerli olduğunun farkında değillerdi ve 1945 yılına kadar uzmanlar tabletin Pisagor üçlülerini içerdiğini fark etmediler bile.
Tablet, üstündeki sırrıyla tozlu raflara kaldırıldı ta ki biri çıkıp onu fark edene kadar. Avustralya’daki New South Wales Üniversitesi’nden Dr. Daniel Mansfield bu tabletlerin sırrını keşfetti ve tabletlerden birine ulaşmak, incelemek için erişim müsaadesi istedi. Tahminen de tarihin akışını değiştirecek an o andı…
OYSAKİ İSTANBUL’DA SAKLANIYORMUŞ
Dr. Daniel Mansfield’ın bulduğu Si.427 olarak bilinen tablet, birinci olarak 19. yüzyılın sonlarında, orta Irak’ta bulunan bir yerde keşfedildi. Fakat South Wales Üniversitesi’nden bilim insanı Dr. Daniel Mansfield, Babil tabletinin gizemini ortaya çıkarmak isteyene kadar yüzyılı aşkın bir müddettir kimse fark edemedi.
Dr. Daniel Mansfield aradığı tabletin İstanbul’daki bir müzede sergilendiğini gördü ve incelemeye başladı. İncelemeler sonucunda gördü ki neredeyse yüzyıla aşkın müddettir kimsenin fark etmediği o tablet aslında uygulamalı geometrinin kökenine dayanıyordu.
TABLETİN İZİNİ SÜRDÜ!
Dr. Mansfield birinci olarak Si.427’yi hafriyat kayıtlarını okurken tabletin, bugün Irak’ın Bağdat eyaletinde bulunan 1894 Sippar seferi sırasında ortaya çıkarıldığını gördü. Tabletin izini sürmek ve fizikî olarak bulmanın hakikaten çok güç olduğunu söyleyen Dr. Mansfield tüm gayretleri sonucunda İstanbul Arkeoloji Müzesine gitti. Dr. Mansfield, tabletin gizemini keşfetmek için Türk bakanlıklarında ve müzelerinde birçok beşerle konuşarak araştırma yaptı.
GEOMETRİ’NİN EN ESKİ ÖRNEĞİ
Avustralyalı bilim beşerlerine nazaran tabletin incelenmesi sonucunda elde edilen bilgi Babil’lilerin trigonometriyi ünlü Yunan filozof ve matematikçi Pisagor’dan bin yıl evvel keşfettiğini gösteriyor. Dr. Mansfield, Si.427 olarak bilinen tabletin eski arazi araştırmacıları tarafından kesin sonlar çizmek kullanıldığını ve bilinen en eski geometrik kalıntı olduğunu gördü.
Dr. Mansfield tabletle ilgili, “Bu yeni tabletle, insanların geometriyle neden ilgilendiklerini birinci defa sahiden görebiliyoruz” dedi. Bilim insanına nazaran, Si.427 tableti ve üzerindekiler kesin olarak bir arazi sonlarını belirlemek için kullanıldı. Bilhassa bu tabletin ve üzerindeki hesaplamanın, yerlerin özelleşmeye başladığı periyotta kullanıldığı düşünülüyor.
EN KARMAŞIK EVRAK
Tabletle ilgili ispatlar eski Babil’lilerin düşündüğümüzden çok daha gelişmiş olduğunu gösteriyor. Antik dünyanın en enteresan, en karmaşık matematiksel dokümanı olarak nitelendirilen Si.427 tableti bilhassa Dr. Mansfield’e nazaran, Mezopotamya’lıların Pisagor üçlülerini ‘hiç beklemediğimiz’ bir karmaşıklık seviyesinde nasıl anladıklarını gösteriyor.
Tablet, Yunan gökbilimcilerin gece gökyüzüne bakmalarından yaklaşık bin yıl evvel, Babil’li haritacıların dik üçgenler ve dikdörtgenler konusunda kendilerine has bir anlayışa sahip olduklarını da kanıtlıyor.
DAHA FAZLASI VAR
Dr. Mansfield tarafından aydınlığa kavuşan Babil tabletinin binlercesinin Irak’ın kumları altında hala korunuyor olabileceği düşünülüyor. Dr. Mansfield, birisinin onları okumasını ve antik dünyanın nasıl çalıştığına dair daha fazla sırrı ortaya çıkarmasını beklediğini söylüyor.
BİR ÖBÜR KEŞİF DAHA
Öte yandan bir öbür keşif de Türkiye’nin birkaç yüz kilometre ötesinde denizin derinliklerinde tılsımlı bir batıkta bulunmuştu. Yaklaşık 121 yıl evvel keşfedilen bu buluntu bazılarına nazaran teknoloji tarihini tekrar yazacak nitelikteydi. Uzmanlara nazaran, Eski Yunanlılar’ın teknolojik gücüne ışık tutan bu düzenek, kolay çarklı bir düzenekten çok daha fazlası…
Tarihler 1901 yılını gösterdiğinde Arkeologlar Yunan adası Antikythera kıyılarında gizemli bir batık keşfettiler. Bir küme Yunan dalgıç o gün bulacakları şeyin ne kadar bir gizemi olacağından muhtemelen habersizdi. Türkiye’ye yaklaşık 375 km uzaklıkta Antikytera Adası’nda dalgıç gurubunun üyelerinden biri bir batık keşfetti.
İNCELEMEYE BAŞLADILAR
Batık geminin yakınlarında bulunan bu düzeneğin varlığıyla ilgili bilim insanları ikiye bölündü. Bazıları bunun bir düzenekten çok daha fazlası olduğunu düşünürken bazıları kolay çarklı bir düzenek olduğunu düşündü. Yunan arkeologlar ve dünyanın çeşitli bölgelerinden bilim tarihçileri mekanizmayı incelemeye başladı. Yale Üniversitesi’nden bilim tarihçisi Solla Price, bulunan aygıtın, Eski Yunan gökbilimci Rodoslu Geminus tarafından yapılmış olabileceğini öne sürdü.
Lakin bu tez kabul edilmedi zira o devrin uzmanlarına nazaran, Eski Yunanlar bu türlü bir düzeneği yapmak için gerekli kuramsal bilgilere sahip olsalar bile çarkları tasarlayacak teknolojiye sahip değillerdi. Fikirler ve varsayımlar birbirini kovaladı yıllarca kimse bu düzeneğin ne için ve ne gayeyle kullanıldığı hakkında ortak bir fikre varamadı…
GERÇEK GİZEMİNİ KORUYOR
Bugüne dek yapılan tüm çalışmalar ve kestirimler sonucunda farklı görüş ayrılıkları olsa da düzenek muhakkak ki periyodun gerçekliğinin epey ötesindeydi. Hala sırrı ortaya çıkarılamayan bu keşif kim bilir ne için kullanılıyordu. Sistemin ne olduğunu tam olarak bilemesek de muhakkak ki bu o gemide seyahat eden biri için epeyce değerli ve kıymetliydi tahminen de bu düzenek tarihin akışını değiştirecek özellikteydi. Bazılarına nazaran birinci bilgisayar olan bu düzenek fikrimce bir bilgisayardan daha fazlasıydı…
GERÇEK GİZEMİNİ KORUYOR
Bulunan Antikythera Düzeneği, Eski Yunanların bu düzeneğin yapısından yola çıkarak aşikâr bir teknolojiye sahip olduğunu kanıtlıyor. Bugün, Antikythera Düzeneğinin aslı Yunanistan’ın Atina kentindeki Ulusal Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor. Çabucak yanında da, uzmanlar tarafından yapılmış çalışır vaziyette olan bir kopyası bulunuyor.
Düzeneğin bir öteki kopyası ise ABD’de, Montana’daki Amerikan Bilgisayar Müzesi’nde sergileniyor. Şayet yolunuz düşerse bu büyük gizemli keşfi incelemeden dönmeyin.
