Halk ortasında “felç” olarak bilinen inme, Dünya’da en fazla işlev kaybına neden olan ve mevt nedeni olarak ikinci sırada yer alan önemli bir sıhhat sorunu… Felcin, hem önlenebilir hem de erken ve hakikat müdahaleyle tedavi edilebilir olduğuna dikkat çeken Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, ‘10 Mayıs Dünya İnme Farkındalık Günü’ nedeniyle bu bahiste hayati bilgiler paylaştı…
NASIL ANLAŞILIR?
Felcin en besbelli işaretleri şöyle sıralanabilir: Bedenin tek tarafında yüz, kol ve/veya bacakta olan hissizlik ve/veya kuvvet kaybı; şuur bulanıklığı/ani şuur kaybı; konuşma ve/veya anlamada zahmet; baş dönmesi, istikrar kaybı ve yürüme zahmeti. En sık rastlanan belirti bedenin yarısında güçsüzlük ve uyuşma; kolunu bacağını kaldıramama, hissizlik şikayetleridir. İkinci sık rastlanan şikayet hastanın konuşmada zorluk çekmesidir. Hastada ya sözler anlaşılmaz bir biçimde ağızdan çıkar ya da yanlışsız söz çıksa bile söylemde zorluk, lisanın dönmemesi, peltek konuşma üzere problemler oluşabilir.
Ayrıca beynin art bölgesi beyin sapı inme nedeniyle etkilendiğinde, apansız hastada baş dönmesi, objeleri çift görme yahut yürürken dengeyi kaybetme belirtileri olur. Bu ani ve şiddetlidir.
BU YANLIŞLARI YAPMAYIN
Hızlı ve başarılı tedavi için hastayı vakit kaybetmeden inme konusunda tecrübeli bir merkeze ulaştırmak çok kıymetlidir. Felç geçiren kişinin yüzüne kolonya dökerek kendine getirmeye çalışmak ona vakit kaybettirir.
Felç geçiren kişinin yutma işlevi bozulmuş olabilir. Bu yüzden yiyecek verilmemeli, su içirilmemelidir. Aksi takdirde bunlar akciğerlerine kaçabilir ve hastalığın süratle kötüleşmesine neden olabilir.
Hastaya tansiyon ilacı verilmesi de sakıncalı. Zira tansiyon düşer ve beyne giden kan azalır. İnmede sebep beyin kanaması ya da damar tıkanıklığı olabilir. Kanı inceltici bir ilaç verdiğimizde kanamayı artırabiliriz. Bu nedenle kan sulandırıcı ilaçlar da vermemeliyiz.
TEDAVİSİ MÜMKÜN MÜ?
İnme son yıllarda tıptaki süratli gelişmeler sayesinde artık çarçabuk tedavi edilebilir bir sıhhat meselesidir. Tedavinin başarılı olması için de erken davranmak hayati ehemmiyet taşır.
Belirtiler fark edildiği andan itibaren süratli ve başarılı bir tedavi için inme konusunda tecrübeli merkezlerin belirlenmesi ve kişinin en çabuk biçimde bu merkezlere ulaştırılması gerekir.
Felç geçiren bireye acil müdahale yapabilecek nöroloji uzmanlarıyla süratlice irtibata geçilmesi çok değerlidir.
Nasıl önlenebilir?
Felcin önlenmesinde hayat usulü değişiklikleri olarak beslenmede doymuş yağ asitleri içeren yiyeceklerden kaçınmak, lifli besinler yemeye ihtimam göstermek, meyve ve zerzevat yüklü beslenmek, tuzu kısıtlamak ehemmiyet taşır. Bilhassa Akdeniz diyetinin inmeden hami (zeytin yağı ve zerzevat içerikli diyet) olduğu ortaya konulmuştur. Önümüz yaz, bu aylarda hidrasyonun sağlanması için bol bol su içmek de çok kıymetli.
DÜZENLİ İDMAN ŞART
Diğer yandan fizikî aktivitenin artırılması inme riskinde düşüş ile alakalı bulunmuştur. Günde en az 30 dakikalık yürüyüşlerin yapılması ya da kalori kaybı olarak buna eş kıymet fizikî aktiviteyi içeren antrenmanların tertipli uygulanması gerekir. Günde en az 30 dakikalık yürüyüşlerin yapılması ya da kalori kaybı olarak buna eş kıymet fizikî aktiviteyi içeren idmanların sistemli uygulanması felci önlüyor. Bu ortada bilhassa masa başı çalışanlar belirli aralıklarla hareket etmeli.
Eğer göbeğinizde yağlanma varsa (kadınlarda 90, erkeklerde 102 santimin üzerindeyse) bu da inme için risk taşır.
Kontrolsüz hipertansiyon, şeker hastalığı ve kolesterol yüksekliği üzere risk faktörlerinin denetim altına alınması, tansiyonun 140/90 mmHg altında tutulması, sigara ve alkol tüketiminden kaçınılması, kilo fazlalığının diyetlerle uygun hudutlara çekilmesi inmenin önlenmesinde temel prensipler ortasında yer almaktadır. Bu risk faktörlerine yönelik hekiminizin gerekli durumlarda önereceği ilaçları nizamlı kullanmak da felcin tekrarlama riskini azaltır.
Kaynak: Sözcü
