Teknolojinin hayatın her alanında aktif olması ile birlikte ömür biçimleri, mesleklerin ilerleme biçimleri, hayatın akışı değişti. Medya da teknolojinin gelişmesi ile dijital bir dönüşüm yaşadıç 2000’li yılların başlarında başlayan bu dijital dönüşüm sonrası medya kuruluşlarının gelir kaynakları da değişti. Bu değişim ve dönüşüm sırasında birtakım problemler da beraberinde geldi. Tüm dünyada Google, tüm dünyada üretilen içerikleri servis etti, buradan milyarlarca dolar çıkar sağladı.
YAYINCILAR BÜYÜK BİR ZAFER ELDE ETTİ
Ancak burada içerik üreticileri Google’dan rastgele bir ödeme almadı. Bu manada birinci adım Almanya’da 2013 yılında atıldı. Almanyayı İspanya izledi. Bu teşebbüsler başarılı olmazken, AB topyekun bir atak yaptı. Google köşeye sıkıştırılırken, yayıncılar Fransa’nın da baskısı ile büyük bir zafer elde. Buna nazaran; fiyatsız içerikler üzerinden para kazanması hasebiyle suçlanan Google, 300 medya kuruluşuna ‘Telif hakkı’ ödemesi yapacak.
UZMANLAR TÜRKİYE’NİN DE HEMEN ADIM ATMASI GEREKTİĞİNİ SÖYLÜYOR
Uzmanlar bu bahiste Türkiye’nin de harekete geçmesi gerektiğini, yayıncıların haklarını almasının yolunun dijital telif yasası olduğunu belirtiyor. 1952 yılında hayata geçirilen Fikri Sanat Yapıtları Kanunu’na eklenecek bir husus ile yayıncıların haklarını elde etmeleri mümkün olacak. Pekala dijital telif kanunuyla ilgili uzmanlar neler söyledi?
SODİMER LİDERİ LEVENT ERASLAN: YAPILAN ÇALIŞMALARIN, VERİLEN EMEĞİN TELİFLENDİRİLMESİ GEREKİR
SODİMER Lideri Prof.Dr. Levent Eraslan, Google’ın her içerikten farklı ayrı para kazandığını, bu mevzuda yayıncının verdiği emeğin teliflendirilmesi gerektiğini belirtti. Eraslan, “SEARCH kısmına ilgili mevzuyu yazıp tıkladığımızda gelen her şeyin bir bedeli var. Google, Avrupa Birliği Telif Hakkı Kuralları’nı kabul etti. Avrupa Birliği’nin telif hakları Google’ı buna mecbur etti. Burada bir regülasyon/düzenleme var. AB’nin telif hakkı kuralları olmasaydı, Google, içeriklere para vermek için bu türlü bir sisteme gitmezdi. Bizim de bunu mecburî hale getirmemiz gerekiyor. Avustralya, Kanada da bunları yaptı. Hükümetlerin, çevrimiçi platformların içeriklerine yönelik aracı olduğunu görüyoruz. Ancak bizim maddelerimiz da bunları tam karşılamıyorsa, Google ödeme yapmıyor” dedi.
Eraslan, dijital telif yasası için İrtibat Başkanlığı, Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Basın İlan Kurumu ve BTK’nın öncülük etmesi gerektiğini belirtiyor.
DOÇ.DR. CAHİT SULUK: YENİ BİR KANUNA GEREK YOK, TEK UNSUR İLE TELİF SORUNU ÇÖZÜLEBİLİR
İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doç.Dr. Cahit Suluk da, Eraslan’a benzeri formda dijital telif yasasının çıkması gerektiğini savunuyor. Uzun yıllardır bu bahis üzerinde çalışan ve ayrıntılı bir tez de kaleme alan Suluk, Fikri Sanat Yapıtları Kanunu’na yapılacak tek unsurluk bir unsur ile sorunun çözülebileceğini tabir ediyor. Hususun açık kapı bırakmadan hazırlanması gerektiğini söz eden Suluk, 3 adımda yapılması gerekenleri şöyle anlatıyor:
İlk adım yasal düzenlemedir.
Böyle bir düzenleme, FSEK’e eklenecek 80/A unsuruyla gerçekleştirilebilir. Yapılacak düzenlemede AB’dekine misal formda basın yayıncılarına ilişkili hak statüsü tanınmalıdır. Hakkın niteliği, kapsamı ve sonları belirlenirken ince bir hukuk işçiliğine gereksinim vardır.
İkinci adım ise basın yayıncılarının meslek birliği kurmasıdır.
Gücünü maddeden alması gereken meslek birliğinin kurulmasına büyük basın kuruluşları ön ayak olmalıdır. Öbür bir sözle ferdi hak takibi, ülkemizdeki basın bölümüne ziyan vereceği için sistem toplu hak takibi üzerinden tasarlanmalıdır.
Üçüncü adımda meslek birliği ile Google ve Facebook üzere oligopollerin müzakere süreçleri ve uyuşmazlık halinde bunun hal merci üzere konularda başka bir tüzel rejim benimsenmelidir.
Bu husus FSEK’in hususa ait kararlarına yapılacak atıflarla geçiştirilmemelidir. Zira FSEK’in toplu hak takibine ait sistemi ıslaha muhtaç olup pratikte çalışmamaktadır.
DOÇ.DR. MİCHAEL KUYUCU: TÜRKİYE DERHAL KANUN ÇIKARMALI
Hürriyet.com.tr’ye konuşan Doç. Dr. Michael Kuyucu, “Google kelam konusu haberlerin linkini üçüncü şahıslara sunan bir Trafik sağlayıcı site pozisyonunda.” sözlerini kullanarak şunları söyledi:
Yani Google aslında somut bir biçimde arama motorunda bu haberi kullanmıyor, haberin yer aldığı kaynağı buluyor ve onu arayana gösteriyor. Bu linki tıklayan kişi de o haber içeriğine gidiyor.
Kuyucu, Google’ın hukukçularının hazırlıksız yakalanmasının telif için yayıncılara büyük bir fırsat doğurduğunu belirtti, “Özellikle AB ile Google ortasında da periyot dönem önemli saklı tansiyonlar yaşanıyor. AB, Google’a teliften büyük gol attı ve artık atı alan Üsküdar’ı geçti. Emsal ülkeler, emsal kanunlar ve emsal uygulamalar var. Madem bu legalleşti, Türkiye’nin de gerekeni yaparak çabucak bu emsal karara dayanarak bir kanun çıkartarak telif toplamanın önünü açması gerekir. Bu dijital telif sorunu Google’ın işine gelmiyor. Bu sebeple Google’ın Türkiye’ye teklif etmesini beklemeden çabucak ilgili çalışmaların yapılması gerektiğini düşünüyorum.” dedi.
“DÜNYADA GÜNDEM VARKEN ÇABUCAK GEREKENİ YAPALIM”
Türkiye’nin telif konusunda daima takipçi pozisyonunda olduğunu vurgulayan Kuyucu, Google konusunun dünyanın gündeminde sıcaklığını korudğunu belirtti. Kuyucu, “Bu bahiste hazır dünyada gündem varken bizde çabucak gerekeni yapalım.” dedi.
“GOOGLE ÇOK UYGUN BİR ÖDEME SİSTEMİ GELİŞTİRMELİ”
Kuyucu, bu uygulama yaygınlaşır ve tüm dünyaya yayılırsa Google’ın bu işin altından ekonomik olarak nasıl kalkacağı da tam bir muamma diyerek “Çok uygun bir ödeme sistemi geliştirmesi lazım. Bu da taraflarca kabul edilen bir sistem olmalı. Ayrıyeten bu telifi tüm içerik üreticilerine vermeli. Büyük medya kümelerine ödeme yapıp küçük yahut orta ölçekli işletmelere ödeme yapmazsa olmaz. Bunun tüm ülkelerde yasalaşması ve tüm işletmeler tarafından gündeme getirilmesi Google için önemli bir zorlayıcı handikap olabilir.” tabirlerini kullandı.
