Hipertansiyon (yüksek tansiyon) kan basıncı düzeyinin olağan olarak kabul edilen bedellerin üzerine çıkması olarak tanımlanabilir. Kalp kasıldığında damarlarda oluşan basınç sistolik kan basıncı yani büyük tansiyon, kalp gevşediğinde oluşan basınç ise diyastolik kan basıncı yani küçük tansiyondur. Kan basıncı pahaları her iki tansiyonun birlikte ölçümüyle kıymetlendirilir. Bugün için olağan kan basıncı bedelleri: büyük tansiyon 120 mmHg’den düşük, küçük tansiyon ise 80 mmHg’den düşük (yani 120/80 mmHg ve altı) olarak kabul edilir. Genetik yapı ve obezite, diyabet üzere hastalıkların yanı sıra hayat üslubunun da yüksek tansiyona yol açan değerli bir faktör olduğuna dikkat çeken Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Olcay Özveren, bu bahiste hayati bilgiler verdi…
ARTIK YAŞLI HASTALIĞI DEĞİL
Sadece yetişkin hastalığı olduğu zannedilen hipertansiyon aslında gençler ve çocuklarda da gözleniyor. Üstelik son yıllarda görülme sıklığında da artış yaşanıyor. Bu artıştaki en değerli etkeni fazla kilo ve obezite oluşturuyor. Çocukların, yüksek tuz tüketimi, fast food, lifli eserlerden zayıf beslenme alışkanlığı kilo artışına ve hasebiyle hipertansiyon riskinin artmasına neden oluyor. Genetik, çocuklar için de kıymetli bir faktör. Ayrıyeten, hareketsizlik, hormonal bozukluklar üzere kimi hastalıklar, imtihan derdi ya da aile içi sıkıntılar üzere gerilim artırıcı etkenler de kan basıncını yükseltebiliyor.
RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
Hipertansiyon gelişiminde değiştirilebilir ve değiştirilemez risk faktörleri yer alır. Genel olarak bakıldığında kişinin genetik yapısı, ömür şekli ve sahip olduğu hastalıklar risk faktörleridir. Genetik, yaş, cinsiyet ve diyabet, tiroit üzere kimi hastalıklar değiştirilemez risk faktörleridir. Yanlış beslenme, hareketsizlik, fazla kilo ve gerilimli bir hayat ise değiştirilebilir risk faktörleridir.
PEK ÇOK KİŞİ HASTALIĞININ FARKINDA DEĞİL
Hastalık sinsi ilerleyip belirti vermediği için toplumda birçok kişi hastalığının farkında olmadan hayatını sürdürmektedir. Hipertansiyon için en değerli risklerden biri bu bahistir. Araştırmalara nazaran Türkiye’deki hipertansiyon hastalarının yaklaşık yüzde 50’si hasta olduğunun farkında değil. Bu nedenle tertipli kan basıncı ölçümü çok kıymetlidir.
KONTROL ALTINA ALINMAZSA KALICI HASARLARA YOL AÇABİLİR
Hipertansiyon uzun vadede kalp, beyin, böbrekler, gözler üzere pek çok hayati organa ziyan verebilir. Üstelik uzun yıllar belirti vermeden sinsice ilerlediği için bu süreçte birçok organda kalıcı hasara neden olabilir. Denetim altına alınmayan hipertansiyon kalp durması, organ yetmezliği ve ani vefatlar üzere çok önemli sonuçlara kadar ulaşır. Hastanın yaşadığı çarpıntı, nefes darlığı üzere semptomlar da günlük ömrünü olumsuz tesirler.
BUNLARA DiKKAT!
Beslenme alışkanlıkları hipertansiyonda çok tesirlidir. Zira hem hastalığın gelişiminde hem de denetim altına almada kilit rol oynar. Sağlıklı beslenme birebir vakitte hipertansiyonla bağlantılı diyabet, obezite, kalp hastalıkları, kolesterol yüksekliği üzere hastalıkların denetim altına alınmasında da tesirli olduğu için gerçek beslenmeyle bu hastalıklar da denetim altında tutulabilir. Hipertansiyonu tetikleyen yanlış beslenme alışkanları ise şöyle sıralanabilir:
1 Fazla tuz tüketimi: Dünya Sıhhat Örgütü, günlük toplam tuz tüketiminin 5 gram yani yaklaşık bir çay kaşığı ile sonlu olmasını öneriyor. Bunun üstündeki tuz tüketimi başta böbrekler olmak üzere birçok hastalığı tetiklediği üzere bedende su tutulmasına neden olduğu için kan basıncını da yükseltir. Bu nedenle hipertansiyon açısından riskli bireyler ve tansiyon hastaları tuz tüketimini azaltmalı. Bunun için yemeklere tuz yerine farklı baharatlar kullanmak bir tahlil olabilir.
2 Doymuş yağlardan varlıklı beslenme: Kızartılmış yiyecekler, tereyağı, margarin, yağlı etler üzere doymuş yağ oranı yüksek eserlerden varlıklı beslenme damar sertliğine ve hasebiyle hipertansiyona neden olabilir. Hasebiyle denetim altına almak için de daha çok Akdeniz şekli beslenme nizamında olmak, zerzevat ve meyve yüklü beslenmek, yemeklerde zeytinyağı tüketmek, kırmızı et, şekerli eserler ve paketli eserlerden uzak durmak gerekir.
3 Potasyum açısından yoksul beslenme: Potasyum, bedendeki tuzun (sodyumun) tesirlerini dengelemeye yardımcı olacağı için eksikliği durumunda hipertansiyona neden olabilir. Bunun için günlük beslenmeye muz, avokado, patates, ıspanak ve fasulye üzere potasyum açısından güçlü besinleri eklemek yarar sağlayabilir.
4 Çok alkol tüketimi: Sık ve yüksek oranda alkol tüketimi de kan basıncını artıran faktörler ortasında yer alır. Bunun yanında hipertansiyonun denetimini de zorlaştırır.
‘SESSİZ KATİL’ OLARAK TANIMLANIYOR
Hipertansiyon çoğunlukla belirti vermediği için yarattığı sonuçlardan ötürü ‘sessiz katil’ olarak tanımlanır. Münasebetiyle belirtiler lakin uzun müddet denetimsiz kalındığında ya da kan basıncı çok yükseldiğinde ortaya çıkar. Yaygın görülen belirtilerinden biri bilhassa ense bölgesinde yoğunluğu hissedilen baş ağrısı. Hastalar bu ağrıların sabahları arttığını belirtir. Kan basıncındaki artış nedeniyle kalpte ritim bozukluğuna ve çarpıntıya yol açar. Yüksek tansiyon akciğerlerde sıvı birikimine neden olduğu için vakitle nefes darlığı da yaratır. Baş dönmesi, kulak çınlaması da tansiyon yükseldiğinde gözlenebilir. Hipertansiyon hastalarının en sık şikayet ettiği mevzulardan biri de halsizlik hissidir. Bulantı, kusma, şiddetli baş ağrısı, nefes darlığı, şuur bulanıklığı ya da göğüs ağrısı yaşanması ise hipertansif krize işaret eder. Bu durumda vakit kaybetmeden bir sıhhat kuruluşuna başvurmak gerekir.
Kaynak: Sözcü
